MBO Burgerschap: een goed begin is het halve werk
Sinds september 2020 werkt Esther Geurts als PhD-student aan het onderzoek “MBO studenten gaan voor een kansrijke toekomst”. Het project is onderdeel van de Kenniswerkplaats Jeugd Zuid-Limburg. Esther heeft al heel wat in beweging gekregen op het VISTA college. In dit interview vertelt ze over haar onderzoek waarin burgerschaplessen de rode draad vormen.
Vertel eens over je onderzoek?
We willen mbo-studenten beter voorbereiden op het volwassen leven. Dat willen we gaan doen door samen met studenten en hun docenten het vak “Burgerschap” opnieuw vorm te geven, zodat het beter aansluit bij de wensen en behoeften van deze studenten. Thema’s die worden besproken tijdens burgerschapslessen zijn bijvoorbeeld: gezonde leefstijl, culturele en sociale diversiteit, geld, media, besluitvorming en het vormen en uiten van je mening. Hoe dat samen veranderen van het vak in z’n werk gaat en wat het oplevert voor de studenten, dat onderzoek ik.
Je bent sinds september aan de slag, hoe gaat het?
Tot nu toe ben ik voornamelijk bezig geweest met het leren kennen van de 4 participerende opleidingen. Het gaat dan om kennismaken met managers, docenten en studenten om een beeld te krijgen van het huidige burgerschapsonderwijs. Het is ook belangrijk om meer inzicht te krijgen in de bredere context, want VISTA is een grote school die ook net uit een fusie is voortgekomen. Ik wil meer weten over bestaande structuren, het onderwijsklimaat en onderlinge relaties. Voor het vak “Burgerschap” geldt (niet alleen binnen VISTA maar ook landelijk): het wordt niet aangeboden in een overzichtelijke en afgesloten omgeving. Integendeel, het vak is onderdeel van een groot netwerk van verschillende opleidingen, locaties en leerwegen, die constant veranderen en in beweging zijn. Het is belangrijk om hier vanaf het begin al bewust van te zijn.
Waar ben je nu mee bezig?
De context waarin iedere opleiding zich bevindt is uniek en dit vraagt dan ook om maatwerk. Bij iedere opleiding werken we in een eigen ontwikkelgroep: de onderwijskundig leider en de burgerschapsdocenten komen maandelijks samen om een burgerschapsprogramma specifiek voor hun opleiding te ontwerpen. Tijdens de eerste sessies hebben we het gehad over de bedoeling van burgerschap. Daarbij kwam naar voren dat onderwijs verder gaat dan opleiden tot een diploma of baan. De school ziet ook een taak in het voorbereiden van studenten om op eigen benen te staan en om zelfstandig deel te kunnen nemen aan de samenleving. Verder volg ik de lessen burgerschap van een aantal klassen om meer te weten te komen over de dagelijkse praktijk.
Je volgt de lessen, bedoel je in de klas met de studenten?
Inderdaad, de meeste lessen worden nu digitaal aangeboden, maar ik volg ook een klas op locatie. Op deze manier leer ik de docenten en studenten goed kennen en krijg ik een beter beeld van “Burgerschap”. Ondanks dat het allemaal niveau 2 opleidingen zijn, valt op dat elke opleiding echt een eigen dynamiek en studentenpopulatie kent, die ook weer wordt beïnvloed door de specifieke beroepscultuur van het toekomstig werkveld. Hier kom je alleen maar achter door veel tijd (fysiek of anders digitaal) in de praktijk door te brengen.
Hoe vind je deze fase van het onderzoek?
Momenteel zitten we in een hele praktische fase, waarin alles wat tijdens de vorige fase is bedacht, moet worden uitgevoerd. Dat klinkt echter makkelijker gezegd dan gedaan. Er is namelijk bewust nog maar weinig écht vastgelegd, om zo voldoende ruimte te laten voor de inbreng van docenten en studenten. Dat vraagt veel flexibiliteit en zorgt soms voor onverwachte wendingen, maar houdt het werk ook heel afwisselend en extra leerzaam. Ik ga dagelijks in gesprek met docenten en studenten en daar geniet ik enorm van!
En de studenten, waar zijn die?
Naast dat docenten als partner meewerken in het project, zijn we samen manieren aan het verkennen om ook studenten nadrukkelijk te betrekken in het ontwikkelproces. Hiervoor willen we experimenteren met laagdrempelige en informele participatievormen die eenvoudig uit te voeren zijn tijdens bestaande lessen. We zoeken manieren die waardevolle informatie opleveren voor het onderzoek maar tegelijkertijd ook een interessante les “Burgerschap” kunnen zijn. Denk bijvoorbeeld aan het bespreken van de volgende vraag: ‘Wanneer ben je een succesvolle burger?’. Daarnaast kan je ook studenten vragen in groepjes zelf lessen ”Burgerschap” voor te bereiden of kan er een ontwikkelgroep van studenten worden gevormd. Zodat studenten zelf kunnen gaan meedenken en misschien ook meebeslissen.