“Pittige Jaren” heeft ons weer vertrouwen in de toekomst gegeven

Sinds twee jaar draaien vijf Utrechtse buurtteams de training Pittige Jaren, een methode voor gedragsproblemen bij jonge kinderen en kan worden ingezet in de basiszorg. Alja van der Herberg, programma coördinator binnen stichting Lokalis, vertelt over haar ervaringen met de Pittige Jaren training. ‘Ouders leren met én van elkaar hoe ze kunnen omgaan met het ‘pittige’ gedrag van hun kinderen’.

Het in Amerika ontwikkelde programma Incredible Years (naar het Nederlands vertaald als ‘Pittige Jaren’) is door kinder- en jeugd psychiater Walter Matthys van het UMC Utrecht naar Nederland gehaald en onderzocht in samenwerking met onderzoekers en pedagogen Maartje Raaijmakers en Marte van der Horst van de Universiteit Utrecht. Zij leiden momenteel professionals op om de training te kunnen geven. Het idee achter het programma is dat ouders van jonge kinderen (3 tot 8 jaar) met gedragsproblemen veel problemen zelf kunnen aanpakken. Daar is soms wel wat empowerment voor nodig. De Pittige Jaren-training biedt ouders handvatten in de opvoeding en vergroot hun netwerk, zodat ze hier steun uit kunnen putten. Het programma onderscheidt zich van andere programma’s doordat ouders van elkaar leren, zelf oplossingen vinden en de trainer vooral een faciliterende rol heeft.

Gedragsverandering

Alja van der Herberg werkt bij Lokalis, de organisatie die in Utrecht ambulante basishulp voor jeugd en gezinnen biedt. Alja heeft de opleiding tot Pittige Jaren trainer gevolgd, en is coördinator van het programma in vijf Utrechtse wijken. Alja: ‘In deze training gaan we uit van de eigen kracht van ouders. We willen ouders tools meegeven waardoor ze beter kunnen omgaan met het problematische  gedrag van hun kinderen. Met deze training richten we ons niet op het veranderen van het gedrag van de kinderen, maar op een duurzame gedragsverandering bij de ouders.’

Positieve kijk

De training bestaat uit 15 bijeenkomsten van twee uur. Wanneer mogelijk, wordt altijd geprobeerd beide ouders bij de training te betrekken. ‘Tijdens deze bijeenkomsten worden ouders via oefeningen, groepsdiscussies, videofragmenten en informatie door de opvoedingspiramide geleid. Het uitgangspunt van de training is het ‘pittige’ gedrag van kinderen positief te benaderen. In plaats van negatief gedrag direct te bestraffen, leren ouders hoe ze op een speelse manier aandacht kunnen geven aan positief gedrag,’ vertelt Alja. Een deelnemende ouder zegt over de training: ‘De training Pittige Jaren maakt je in 15 weken bewust van wat je goed doet, en van wat minder goed gaat in het samenspel met je kinderen. Het gaf mij de rust en de handvatten om op een positieve manier mijzelf en de kinderen bij te sturen op momenten dat het even ‘pittig’ werd.’

Afbeelding: Opvoedingspriramide Pittige Jaren

Stickers voor ouders

Om ouders vanaf het begin te laten zien hoe belangrijk het is om goed gedrag te benadrukken, krijgen ze bij de eerste bijeenkomst een sticker wanneer ze binnenkomen. ‘Hiermee zeggen we: leuk dat je er bent en fijn dat je op tijd bent!’, vertelt Alja. Dit belonen van positief gedrag gaat de hele training zo door. Alja: ‘Ouders vinden dit in het begin vaak heel ongemakkelijk en weigeren soms zelfs de sticker. In de loop van de training valt echter het kwartje en zien ze dat de trainer hen benadert op dezelfde manier als zij leren hun kinderen te benaderen. Hiermee wordt de kern van de training ineens heel zichtbaar.’

Vertrouwen in de toekomst

Alja heeft de afgelopen jaren gezien hoe ouders en gezinnen profiteren van de training. ‘Je ziet dat ouders echt een gedragsverandering doormaken. Ze kijken veel positiever naar hun eigen kind en dit maakt vaak weer dat het gedrag van hun kind ten goede verandert. Soms is er na de training nog steeds hulp nodig voor het kind, maar ouders hebben het gevoel dat ze meer controle hebben en beter weten wat ze zelf kunnen doen om hun kind te helpen. Een tevreden ouder vertelt: ‘Toen we de cursus begonnen, waren we best radeloos. Door middel van de tools die we tijdens de cursus kregen aangereikt, hebben we een stuk rust, duidelijkheid en gezelligheid in ons gezin weten te creëren. We zijn er nog niet helemaal, maar zien de toekomst met vertrouwen tegemoet.’

Toekomst

De opleiders hopen het programma Pittige Jaren de komende tijd uit te rollen door heel Nederland. Ze willen laten zien dat deze aanpak niet alleen gebruikt kan worden in de specialistische zorg, maar ook heel geschikt is voor de basiszorg. Door dit programma – dat een duurzame oplossing biedt – preventief in te zetten, kunnen grotere problemen, die specialistische zorg vereisen, voorkomen worden.